Τα Παράθυρα ~ Κ. Π. Καβάφης

Σ’ αυτές τες σκοτεινές κάμαρες, που περνώ

μέρες βαρυές, επάνω κάτω τριγυρνώ

για νάβρω τα παράθυρα.— Όταν ανοίξει

ένα παράθυρο θάναι παρηγορία.—

Μα τα παράθυρα δεν βρίσκονται, ή δεν μπορώ

να τάβρω. Και καλλίτερα ίσως να μην τα βρω.

Ίσως το φως θάναι μια νέα τυραννία.

Ποιος ξέρει τι καινούρια πράγματα θα δείξει.

(Από τα Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984)

Το εμπόρευμα ~ Λευτέρης Πούλιος

ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ ΔΕΣΜΩΤΗΣ, ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ 1974 

Είμαι δεσμώτης κάτω από την υψηλή δικαιοσύνη ενός

χαμόγελου και θλίβομαι άμετρα για τον πλανήτη

που 'χασε όλη την αγνότητα

λουσμένος στον κατακλυσμό της ανθρώπινης μωρίας.

Φτηνά ή ακριβά όλα πουλιούνται. Καθετί γίνεται

για να πουληθεί και να πουληθεί γρήγορα.

Ο άνεμος και το κύμα από τους εμπόρους πουλήθηκαν.

Ό,τι γεύτηκαν η ευγένεια και το έγκλημα, ό,τι γνωρίζει

ο έρωτας και η καθημερινή επιθυμία των όχλων,

έχει πουληθεί. Ό,τι η τέχνη

και η επιστήμη αναγνώρισαν, έχει πουληθεί.

Οι ξαναμμένες κραυγές των οδών, εφαρμογές

και ιδέες έχουν πουληθεί. Κάθε πράμα

έχει την αξία του στην αγορά. Τα βρόμικα

εσώρουχα της Μπαρντό αξίζουν όσο ένας Ρέμπραντ.

Η αναρχία των μαζών προβάλλεται στις βιτρίνες

των καταστημάτων. Έχουν πουληθεί τρελά μυστικά

για κάθε ακολασία.

Όλοι δίνουν νωρίς την παραγγελιά τους.

(Ο γυμνός ομιλητής, Κέδρος, 2001)

Ανδρέας Λασκαράτος «Στην υποκρισία»

© Marina Strocchi.

Σεπτή μου Υποκρισία, Δέσποινά μου,

με συντριβή μου σου φιλώ το χέρι,

και σου προσφέρω τα σεβάσματά μου.

Ποι’ άλλη αρετή καλύτερά σου ξέρει

 

να κερδίζει τς ανθρώπους εδώ χάμου;

Ο κόσμος σε λατρεύει, σε γεραίρει,

κι εγώ κλίνω σ’ εσέ τα γόνατά μου

και σε γυρεύω για οδηγό μου αστέρι.

 

Φτιάσε μου σοβαρό το πρόσωπό μου,

δώσ’ μου ύφος πειστικό και όψη οσία,

για να μπορώ κι εγώ σε ποίμνιό μου

 

να εξασκώ την τόση σου μαγεία.

Κι έτσι να ’ν’ και για μέ τον φτωχόν γέροντα,

του κόσμου τα καλά και τα συμφέροντα.

  «Στην υποκρισία». Στιχουργήματα διάφορα, 1872. Λίνος Πολίτης, Ποιητική Ανθολογία, Ε΄. Ο Σολωμός και οι Εφτανησιώτες. «Δωδώνη», χ.χ. 87-88.

Πηγή: http://www.snhell.gr/references/quotes/writer.asp?id=182

Ελένη ~ Γιώργος Σεφέρης

 

Γιώργος Σεφέρης

Ελένη

ΤΕΥΚΡΟΣ: …ἐς γῆν ἐναλίαν Κύπρον, οὗ μ’ ἐθέσπισεν

οἰκεῖν Ἀπόλλων, ὄνομα νησιωτικὸν

Σαλαμῖνα θέμενον τῆς ἐκεῖ χάριν πάτρας.

.........................................................

ΕΛΕΝΗ: Οὐκ ἦλθον ἐς γῆν Τρῳάδ’, ἀλλ’ εἴδωλον ἦν.

.........................................................

ΑΓΓΕΛΟΣ: Τί φῄς;

Νεφέλης ἄρ’ ἄλλως εἴχομεν πόνους πέρι;

ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ, ΕΛΕΝΗ

«Τ’ αηδόνια δε σ’ αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες».1

Αηδόνι ντροπαλό, μες στον ανασασμό των φύλλων,
συ που δωρίζεις τη μουσική δροσιά του δάσους
στα χωρισμένα σώματα και στις ψυχές
αυτών που ξέρουν πως δε θα γυρίσουν.
Τυφλή φωνή, που ψηλαφείς μέσα στη νυχτωμένη μνήμη
βήματα και χειρονομίες· δε θα τολμούσα να πω φιλήματα·
και το πικρό τρικύμισμα της ξαγριεμένης σκλάβας.

«Τ’ αηδόνια δε σ’ αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες».

Ποιές είναι οι Πλάτρες; Ποιός το γνωρίζει τούτο το νησί;
Έζησα τη ζωή μου ακούγοντας ονόματα πρωτάκουστα:
καινούριους τόπους, καινούριες τρέλες των ανθρώπων
ή των θεών·
η μοίρα μου που κυματίζει
ανάμεσα στο στερνό σπαθί ενός Αίαντα
και μιαν άλλη Σαλαμίνα
μ’ έφερε εδώ σ’ αυτό το γυρογιάλι.
Το φεγγάρι
βγήκε απ’ το πέλαγο σαν Αφροδίτη·
σκέπασε τ’ άστρα του Τοξότη, τώρα πάει νά βρει
την καρδιά του Σκορπιού, κι όλα τ’ αλλάζει.
Πού είν’ η αλήθεια;
Ήμουν κι εγώ στον πόλεμο τοξότης·
το ριζικό μου, ενός ανθρώπου που ξαστόχησε.

Αηδόνι ποιητάρη,
σαν και μια τέτοια νύχτα στ’ ακροθαλάσσι του Πρωτέα
σ’ άκουσαν οι σκλάβες Σπαρτιάτισσες κι έσυραν το θρήνο,
κι ανάμεσό τους —ποιός θα το ’λεγε— η Ελένη!
Αυτή που κυνηγούσαμε χρόνια στο Σκάμαντρο.
Ήταν εκεί, στα χείλια της ερήμου· την άγγιξα, μου μίλησε:
«Δεν είν’ αλήθεια, δεν είν’ αλήθεια» φώναζε.
«Δεν μπήκα στο γαλαζόπλωρο καράβι.
Ποτέ δεν πάτησα την αντρειωμένη Τροία».

Με το βαθύ στηθόδεσμο, τον ήλιο στα μαλλιά, κι αυτό το ανάστημα
ίσκιοι και χαμόγελα παντού
στους ώμους στους μηρούς στα γόνατα·
ζωντανό δέρμα, και τα μάτια
με τα μεγάλα βλέφαρα,
ήταν εκεί, στην όχθη ενός Δέλτα.
Και στην Τροία;
Τίποτε στην Τροία — ένα είδωλο.
Έτσι το θέλαν οι θεοί.
Κι ο Πάρης, μ’ έναν ίσκιο πλάγιαζε σα νά ηταν πλάσμα ατόφιο·
κι εμείς σφαζόμασταν για την Ελένη δέκα χρόνια.

Μεγάλος πόνος είχε πέσει στην Ελλάδα.
Τόσα κορμιά ριγμένα
στα σαγόνια της θάλασσας στα σαγόνια της γης·2
τόσες ψυχές
δοσμένες στις μυλόπετρες, σαν το σιτάρι.
Κι οι ποταμοί φουσκώναν μες στη λάσπη το αίμα
για ένα λινό κυμάτισμα για μια νεφέλη
μιας πεταλούδας τίναγμα το πούπουλο ενός κύκνου
για ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη.
Κι ο αδερφός μου;
Αηδόνι αηδόνι αηδόνι,
τ’ είναι θεός; τί μη θεός; και τί τ’ ανάμεσό τους;

«Τ’ αηδόνια δε σ’ αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες».

Δακρυσμένο πουλί,
στην Κύπρο τη θαλασσοφίλητη
που έταξαν για να μου θυμίζει την πατρίδα,
άραξα μοναχός μ’ αυτό το παραμύθι,
αν είναι αλήθεια πως αυτό ειναι παραμύθι,
αν είναι αλήθεια πως οι ανθρώποι δε θα ξαναπιάσουν
τον παλιό δόλο των θεών·
αν είναι αλήθεια
πως κάποιος άλλος Τεύκρος, ύστερα από χρόνια,
ή κάποιος Αίαντας ή Πρίαμος ή Εκάβη
ή κάποιος άγνωστος, ανώνυμος, που ωστόσο
είδε ένα Σκάμαντρο να ξεχειλάει κουφάρια,
δεν το ’χει μες στη μοίρα του ν’ ακούσει
μαντατοφόρους που έρχουνται να πούνε
πως τόσος πόνος τόση ζωή
πήγαν στην άβυσσο
για ένα πουκάμισο αδειανό για μιαν Ελένη.3

Γιώργος Σεφέρης. 1955. Κύπρον, οὗ μ᾿ ἐθέσπισεν. Αθήνα: Ίκαρος. Και στον συγκεντρωτικό τόμο: Γιώργος Σεφέρης. [1972] 1985. Ποιήματα. 15η έκδ. Αθήνα: Ίκαρος.

1. Πλάτρες: τόπος του νησιού (Σημείωση του ποιητή).

2. Από μια τοιχογραφία στην έξοχη εκκλησιά της Ασίνου (Σημείωση του ποιητή).

3. Φίλος που διάβασε το χειρόγραφό μου θυμήθηκε τούτο: "In those days the official recruiting posters in Cyprus said, “Fight for Greece and Liberty”" (House of Commons, Official Report, 5 May 1955) (Σημείωση του ποιητή).

πηγή: https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/anthology/mythology/browse.html?text_id=413 

Το βάρος ~ Μαργαρίτα Παπαμίχου

Ήταν που έσερνε τα βήματά του στο δρόμο

ήταν ο ήλιος που του έκαιγε το μέτωπο

οι αδιάφοροι οδηγοί

οι βιτρίνες με την πλαστική ζωή

ήταν τα πόδια του

δυο ξεχαρβαλωμένες μηχανές του χρόνου

που άντεχαν να συνεχίζουν

και περπατούσαν

όχι γιατί ήξεραν πού πάνε

αλλά γιατί ο χρόνος δεν σταματάει

γι αυτούς που πονάνε

μα περισσότερο απ’ όλα

εκείνο που με συντάραζε

κάθε φορά που τον έβλεπα να περνάει

ήταν οι κυρτωμένοι ώμοι του

από το βάρος που κράταγε στα χέρια του

το βάρος της αξόδευτης αγάπης

*foto/Francesco Gioia

Οι καπνιστές είναι άνθρωποι με πάθη ασίγαστα! ~ Αθανασία Δρακοπούλου

Τα ερωτικά ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου καπνίζουν ( το κάπνισμα δεν μειώνει τη γονιμότητα τους)

όχι με την ένταση της εξομολόγησης, αλλά με την υπομονή της σιωπής.

Η ερωτική εμπειρία στον Ρίτσο δεν εκρήγνυται, διαχέεται. Δεν φωνάζει την επιθυμία της, την υπαινίσσεται, την ψιθυρίζει. Ο καπνός, σ’ αυτό το πλαίσιο, λειτουργεί όχι ως εθισμός αλλά ως ατμόσφαιρα , ένα λεπτό πέπλο που απλώνεται πάνω από τις καθημερινές κινήσεις των σωμάτων και τις ελλειπτικές εξομολογήσεις των προσώπων. Στη Σονάτα του Σεληνόφωτος, ο μονόλογος κυλά με αργούς, σταθερούς παλμούς, σαν καπνός που διαγράφει κύκλους σε ένα δωμάτιο μισοφωτισμένο...

«Δεν μιλήσαμε ούτε απόψε, / ανάψαμε μόνο ένα κερί / κι αυτό ήταν όλο».

Το κερί, το φως, η σιωπή , όλα θυμίζουν εκείνο το αργό τσιγάρο που σιγοκαίει μέχρι να σβήσει από μόνο του, σαν τον έρωτα που δεν χρειάζεται δήλωση για να υπάρξει.

Η εικόνα του καπνίσματος επανέρχεται, έστω και υπόγεια, ως ρυθμιστής του χρόνου και του εσωτερικού ρυθμού του ποιήματος. Στον Ερωτικό Κύκλο, διαβάζουμε...

«Καπνίζεις και κοιτάς το χέρι σου, / σαν να μη σου ανήκει. / Το φως δεν αγγίζει τα μάτια σου».

Ο καπνός εδώ δεν είναι απλώς συνήθεια, αλλά συνθήκη ενδοσκόπησης.

Νοσταλγώ τις μέρες που είχα Πατέρα και ωσάν τα κριάρια, αντικριστά, στην ίδια στάση σώματος και με διαφορετική μάρκα τσιγάρων, με τον ίδιο παρορμητικό χαρακτήρα μπορούσαμε να έρθουμε σε ρήξη για το Πολιτικό πρόσωπο, το ερωτικό πρόσωπο και τις φήμες παρεκκλίσεων , της γραφής και της ζωής του Ποιητή...

Ο έρωτας στην ποίηση του Γιάννη Ρίτσου υπερβαίνει το φύλο, το σώμα και τον προσδιορισμό., είναι μια βαθιά υπαρξιακή εμπειρία, ένα πάθος που ενώνεται με την ιστορία, τη σιωπή και την καθημερινότητα. Δεν περιορίζεται σε βιολογικά ή κοινωνικά όρια, αλλά αποκτά οντολογική βαρύτητα., είναι ο τρόπος που το ανθρώπινο ον ψηλαφεί τον άλλο, αναζητώντας επικοινωνία, κατανόηση, επιβεβαίωση και λύτρωση.

( Ο Πατέρας ήταν γήινος και υλιστής)

Για τον Ρίτσο, το ερωτικό δεν είναι μόνο η σαρκική επιθυμία, είναι και η μνήμη, η φωνή, το άγγιγμα στο σκοτάδι, ένα βλέμμα ή ένα άδειο δωμάτιο. Στη Σονάτα του Σεληνόφωτος, η αγάπη μοιάζει να υπάρχει περισσότερο ως φάντασμα του επιθυμητού, μια μορφή του απόντος, ο απόηχος, η ψευδαίσθηση...

«Είναι κάτι στιγμές / που οι λέξεις δεν φτάνουν / τότε σωπαίνουμε μαζί».

Εδώ, το ερωτικό βίωμα δεν ορίζεται από το ποιος είναι ο «άλλος», αλλά από το βάθος της σχέσης μαζί του ή ακόμα και από την απουσία του.

Ήταν Μάιος ~ Κατερίνα Ατσόγλου

Έχασα στα χαρτιά

έχασα στην αγάπη

έχασα το σπίτι μου

τους φίλους μου

έχασα τη ζωή που ονειρευόμουν

και τώρα πληρώνω δόσεις

και ληξιπρόθεσμες οφειλές

να σώσω μια χώρα στα πρόθυρα του θανάτου.

Τις Κυριακές κοιτάζω τις βιτρίνες,

μοιάζουν κουρασμένες γυναίκες

που προσπαθούν να συμμαζέψουν τ’ άπλυτα

και να ταιριάξουν ένα ζευγάρι κάλτσες.

Κάποιες Κυριακές τουλάχιστον

θυμάμαι τον πατέρα ν’ ανάβει μια φωτιά

κι εμείς ν’ απλώνουμε τα χέρια·

ήταν Μάιος κι εγώ χαμογελούσα.

 

 Κατερίνα Ατσόγλου, Το βάρος της μοναξιάς, εκδ.Βακχικόν, Αθήνα 2024, [σελ.42]